ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଏକୀକୃତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପଶ୍ଚାତ୍ଗତି ଦ୍ୱାରା ଜଗତୀକରଣର ସ୍ଥାନ ନେଉଛି ଭୂ-ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଖଣ୍ଡନ: ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ଭେ 2024-25
- ୧୬୯ଟି ନୂତନ ବାଣିଜ୍ୟ-ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପଦକ୍ଷେପ ଅଧୀନସ୍ଥ ବାଣିଜ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୪ରେ ୮୮୭.୭ ବିଲିୟନ ଡଲାର, ଯାହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୩ ତୁଳନାରେ ୩୩୭ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଅଧିକ।
- ୨୦୨୦ ରୁ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ନିବେଶ ଉପରେ ୨୪,୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ନୂତନ କଟକଣା ଲାଗୁ କରାଯାଇଛି।
- ନୂତନ ଏବଂ ପ୍ରକାଶମାନ ବୈଶ୍ୱିକ ବାସ୍ତବତା ଅନୁସାରେ ଭାରତକୁ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଘରୋଇ ବାହକମାନଙ୍କୁ ପୁନଃ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ: ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ଭେ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, (ପିଆଇବି) : ‘ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଏକୀକୃତ ଅର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥାର ପଶ୍ଚାତ୍ଗତିଦ୍ୱାରା ଭୂ-ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଖଣ୍ଡନ (GEF) ବିଶ୍ୱୀକରଣର ସ୍ଥାନ ନେଉଛି। ଅର୍ଥନୈତିକ ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସ ଏବଂ ପୁନଃ ବ୍ୟବସ୍ଥାପନ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ।’ କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥ ଏବଂ କର୍ପୋରେଟ୍ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀମତୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଆଜି ସଂସଦରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ଭେ ରିପୋର୍ଟ-2024-25 ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ସମୟରେ ଏହା କହିଛନ୍ତି। ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ‘ଭୌଗୋଳିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଖଣ୍ଡନ’କୁ ବିଶ୍ୱର ଏକୀକୃତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନୀତି-ପ୍ରେରିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭାବରେ ପରିଭାଷିତ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ପ୍ରାୟତଃ ଯୁକ୍ତୀୟ ବିଚାର ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବାଣିଜ୍ୟ, ପୁଞ୍ଜି ଏବଂ ପ୍ରବାସ ପ୍ରବାହ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଚ୍ୟାନେଲ ସାମିଲ ରହିଛି। ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଯୁଗର ପୁନରାବୃତ୍ତି ହେତୁ, ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପୁଣି ଥରେ ନିଜକୁ ଦୁଇଟି ବ୍ଲକରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଏହାଦ୍ୱାରା ‘ଫ୍ରେଣ୍ଡ ଶୋରିଂ’ ବା ‘ବନ୍ଧୁକୁ ଡେରି ହେବା’ ଭଳି ଉକ୍ତି ବିଶ୍ୱରେ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଛି। ବାଣିଜ୍ୟ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମାନଦଣ୍ଡ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାକୁ ନେଇ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନର ବିଶ୍ୱ-ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସକୁ ଦୁର୍ବଳ କରୁଛି। ତେଣୁ, ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥିବା ‘ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଓ୍ୱାନ ସାଇଜ୍ ଫିଟ୍ସ ଅଲ- ନିର୍ଗମନ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଶ୍ରମ ମାନଦଣ୍ଡ ଲାଗୁ କରିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଆର୍ଥିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସ୍ତରରେ ବିଖଣ୍ଡନ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେଉଛି । ଏହି ପରି ଉଦୀୟମାନ କାରକଗୁଡ଼ିକ ବିକାଶ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ। ବିଶ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂଗଠନ (WTO) ଦ୍ୱାରା ଏହାର ମହାନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ବାର୍ଷିକ ସମୀକ୍ଷାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଗତ ମନିଟରିଂ ରିପୋର୍ଟ ତୁଳନାରେ, 2023 ଅକ୍ଟୋବର ଏବଂ 2024 ଅକ୍ଟୋବର ମଧ୍ୟରେ WTO ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସାମଗ୍ରୀର ରପ୍ତାନି ନଭେମ୍ବର 2023 ବାଣିଜ୍ୟ-ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପଦକ୍ଷେପର ପରିଧି ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଅକ୍ଟୋବର 2023 ଏବଂ ଅକ୍ଟୋବର 2024 ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଚଳିତ 169ଟି ନୂତନ ବିକାଶ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ପଦକ୍ଷେପ ଅଧୀନସ୍ଥ ବାଣିଜ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ $887.7 ବିଲିୟନ ଆକଳନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଗତ ବର୍ଷ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧୀନସ୍ଥ ବାଣିଜ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ତୁଳନାରେ $337.1 ବିଲିୟନରୁ ଅଧା ଟ୍ରିଲିୟନ ଡଲାର ଅଧିକ । ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ନିବେଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବଢ଼ିବା କାରଣରୁ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିରେ ମୌଳିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟୁଛି। ୨୦୨୦ ରୁ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ୨୪,୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ନୂତନ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ନିବେଶ କଟକଣା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି। ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସାଂରଚନାତ୍ମକ ଶକ୍ତିରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରଭାବ ବିଶ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସ୍ଥିରତା ଦେଇ ଗତିକରିବା ସଙ୍କେତ ଦେଖାଇବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରା ପାଣ୍ଠି (IMF) ଜାଣିପାରିଛି ଯେ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ବସ୍ତୁ ବ୍ୟାପାର GDPର 16 ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା। ବାଣିଜ୍ୟ ବିଭାଜନ ଏବେ ଅନେକ ବଢ଼ିଛି ଆଉ ଏହି ହେତୁ ଏହାର ଅନୁପା 45 ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ବାଣିଜ୍ୟ ହ୍ରାସର ଅର୍ଥ ଜ୍ଞାନର କମ୍ ପ୍ରସାର, ଯାହାକୁ ସୀମାପାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିବେଶର ବିଭାଜନ ଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରିବ। ଜିଇଏଫ୍ର ପ୍ରଭାବ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଏଫ୍ଡିଆଇ ପ୍ରବାହରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ, ଯାହା ଭୂରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସମନ୍ୱିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ, ବିଶେଷକରି ରଣନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ ହେଉଛି। ଏହି ଏଫଡିଆଇ ପ୍ରବାହ ଅନେକ ଉଦୀୟମାନ ବଜାର ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତିର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି। ବ୍ୟାକସୋରିଂ ଏବଂ ପୁନଃଶୋରିଂରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଏଫ୍ଡିଆଇ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଜନିତ କ୍ଷତି ଉଦୀୟମାନ ବଜାର ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଗୁରୁତର। ସେମାନେ ଉନ୍ନତ ଅର୍ଥନୀତି ଦ୍ୱାରା ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା କଠୋର କଟକଣାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କର ଏଫ୍ଡିଆଇର ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ। ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ଶକ୍ତି ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଚୀନର ଭୂମିକା। ଏହା ବିଶ୍ୱ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିବେଚିତ ପ୍ରମୁଖ ସମ୍ବଳଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରବେଶ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇବା ପାଇଁ ନିଜର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତିକୁ ଉପଯୋଗ କରି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଭ ହାସଲ କରୁଛି। ୨୦୦୦ ମସିହାରେ, ଆମେରିକା ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଏସିଆ, ୟୁରୋପ ଏବଂ ଲାଟିନ୍ ଆମେରିକାରେ ବିଶ୍ୱ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନରେ ସର୍ବାଧିକ ଅଂଶୀଦାର ଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ଚୀନର ମାତ୍ର ୬ ପ୍ରତିଶତ ଅଂଶୀଦାର ରହିଥିଲା। ୟୁଏନଆଇଡିଓ ଆକଳନ କରୁଛି ଯେ କେବଳ ଚୀନ୍ ମାତ୍ର 30 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱ ଉତ୍ପାଦନର 45 ପ୍ରତିଶତ ଅଂଶ ହାସଲ କରିବ, ଯାହା ଆମେରିକା ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀଙ୍କ ସହ ସମକକ୍ଷ ହେବ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କୁ ପଛରେ ପକାଇବ। ସୌର ପ୍ୟାନେଲ ଉତ୍ପାଦନର ସମସ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟାୟ (ପଲିସିଲିକନ୍, ଇନଗଟ୍ସ, ୱେଫର୍ସ, ସେଲ୍ ଏବଂ ମଡ୍ୟୁଲ୍ସ) ରେ ଚୀନର ଭାଗିଦାରୀ 80 ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ରହିଛି। ବିଶ୍ୱର ବ୍ୟାଟେରୀ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାର ପ୍ରାୟ 80 ପ୍ରତିଶତ ଚୀନ୍ ବହନ କରେ। ଏହା ଶକ୍ତି ପରିବହନ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ବିଶ୍ୱର ସ୍ଥାପିତ ପବନ ଶକ୍ତି କ୍ଷମତାର ପ୍ରାୟ 60 ପ୍ରତିଶତ ଚୀନରୁ ଆସିଥାଏ। ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ଏବେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମୋଡ଼ରେ ପହଞ୍ଚିଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ନୀତି ଏବଂ ଅଭ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକର ପୁନଃମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯାଉଛି ଏବଂ କିଛି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ହରାଉଛନ୍ତି। ପାରମ୍ପରିକ ନିୟମଗୁଡ଼ିକର ପୁନର୍ବିଚାର କରାଯାଇଛି ଘଟୁଥିବା ଅନିଶ୍ଚିତତା ଏବଂ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତିର ପରିଣାମସ୍ୱରୂପ, ଅନେକ ଦେଶ ଏବେ ଏପରି ଏକ ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ଯାହା ସହିତ ସେମାନେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ନୁହଁନ୍ତି। ଏହି ନୂତନ ଏବଂ ଉଦୀୟମାନ ବିଶ୍ୱ ବାସ୍ତବତାକୁ ନଜରରେ ରଖି ଭାରତକୁ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଘରୋଇ ବାହକମାନଙ୍କ ଉପରେ ନୂତନ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କାରକ – ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବସ୍ଥାଗତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ବୈଧ ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଚଳାଇବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ।
