ଡେଲାଙ୍ଗ, (ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ଧାଉଡିଆ) : ‘ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ସଚେତନତା ଦିବସ’ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ୩୧ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ । ଏହି ଦିନ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ, ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଅଟେ । ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ସଚେତନତା ଦିବସ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ । ପରିବାର ସଜ୍ଜନ ତଥା ବନ୍ଧୁ ବର୍ଗଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ପରିଦର୍ଶନ କରିବାରେ ଯେଉଁ ଆନନ୍ଦ ମିଳେ ତାକୁ ଯିଏ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ସେମାନେ ହିଁ କହିପାରିବେ । ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡିକ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ନିକଟରୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆଚରଣ ଏବଂ ଆବାସ ସ୍ଥାନ ବିଷୟରେ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ଯାହା ଉଭୟ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ଏବଂ ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ହୋଇପାରେ । ଏହି ଦିବସରେ ବିଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ପ୍ରାଣୀ ଜାତିର ସୁରକ୍ଷା ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନର ଭୂମିକା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ବିଲୁପ୍ତ ଏବଂ ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାୟ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଜନନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତି ଯାହା ସେମାନଙ୍କର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଏବଂ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାକୁ ରୋକିବାରେ ସାହାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଆଘାତ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣରୁ ଜଙ୍ଗଲରେ ବଞ୍ଚିପାରିବା ସମ୍ଭାବନା ନଥିବା ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ଗୁଡିକ ନିରାପଦ ଆଶ୍ରୟ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡିକ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ସଚେତନତା ଦିବସ ଜୈବ ବିବିଧତା ବଜାୟ ରଖିବା ଏବଂ ପରିବେଶ ପରିଚାଳନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକାକୁ ଆଲୋକିତ କରିଥାଏ । ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥାନ ଏବଂ ସେଠାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଜୀବମାନଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣର ମହତ୍ତ୍ୱ ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଶିକ୍ଷାଗତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ଅନୁଭୂତିର ପାରସ୍ପରିକ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀମାନେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ତଥା ବିପଦ ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ କ’ଣ କରାଯାଇପାରିବ ସେ ବିଷୟରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି । ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଦିଗରେ ତଥା ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷାର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡିକ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥାଏ । ଜାତୀୟ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ସଚେତନତା ଦିବସ ଆମକୁ ମନେ ପକାଇଦିଏ ଯେ ଆମ ଗ୍ରହ ଧରିତ୍ରୀ ର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର ମୌଳିକ ଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ରହିଛି । ସାଧାରଣ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ତଥା ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାୟ ଜାତିର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀର ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୮୨ ମସିହାରେ ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ପ୍ରେମୀ ଏବଂ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏହି ବିଶେଷ ଦିନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ଏହି ବାର୍ଷିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ପରିଦର୍ଶନ କରିବାକୁ, ବିବିଧ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରୟାସକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଏ । ଐତିହାସିକ ଯୁଗରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଆମର ବୁଝାମଣା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ଗୁରୁତ୍ଵ ବହନ କରି ଆସିଛି । ଅନେକ ବର୍ଷ ଆଗରୁ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ କିଛି ଧନୀଲୋକମାନଙ୍କ ମାଲିକାନାରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ମାନ ଥିଲା । ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଗବେଷଣା ଫଳରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିଗରେ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଗଲା । ଆଜି ସରକାରୀ ତଥା ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟମରେ ଗଠିତ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ବିକାଶ ତଥା ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତି । ଏହି ଦିବସ ଆମକୁ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ଏବଂ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ତଥା ଆମ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଡିକୁ ସଂରକ୍ଷଣର ମହତ୍ତ୍ଵ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମିଶନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ବିଷୟରେ ମନେ ପକାଇଥାଏ । ନିକଟସ୍ଥ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନକୁ ଏକ ରୋମାଞ୍ଚକର ଯାତ୍ରା ସହିତ ଦିନଟି ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ । ଆନନ୍ଦରେ ବୁଲାବୁଲି କରନ୍ତୁ, ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ନିକଟରୁ ଦେଖନ୍ତୁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଧାରଣ ବିଷୟରେ କୌତୁହଳପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ଶିଖନ୍ତୁ । ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଏବଂ ଇଣ୍ଟରାକ୍ଟିଭ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଥାଏ ଯାହା ସମସ୍ତ ବୟସର ପରିଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଖୁସି କରିଥାଏ । ଆପଣ ପାର୍କରେ ଏକ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀକୁ ପୋଷ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ । ଅନେକ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ପୋଷ୍ୟ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କର ପ୍ରିୟ ପ୍ରାଣୀ ଜୀବକୁ ପ୍ରାୟୋଜିତ କରିପାରିବେ । ଆପଣଙ୍କର ଅବଦାନ ସେମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ଏବଂ ପରିଚାଳନାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହାର ପ୍ରତିଦାନରେ ଆପଣଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ବିଷୟରେ ନିୟମିତ ଫୋଟ ସଂଗ୍ରହ କରିପାରିବେ । ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷଣକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଉତ୍ତମ ଉପାୟ । ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଉପକଣ୍ଠରେ ନନ୍ଦନକାନନ ହେଉଛି ୪୩୭ ହେକ୍ଟର ବ୍ୟାପି ଏକ ସୁନ୍ଦର ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ତଥା ଉଦ୍ଭିଦ ଉଦ୍ୟାନ । ୧୯୬୦ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ଏହା ୧୯୭୯ରେ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା । ୨୦୦୯ରେ ବିଶ୍ଵ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ତଥା ଆକ୍ଵାରିଆମ ସମ୍ମେଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ ହୋଇଥିବା ଗୈାରବ ଆଣିଛି ନନ୍ଦନକାନନ । ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନ କେବଳ ଏକ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହି ଗ୍ରହରେ ଆମ ସହ ସହଭାଗୀ ଥିବା ବିବିଧ ଜୀବକୁ ବୁଝିବା ଏବଂ ସମ୍ମାନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯାତ୍ରା ।