ବିଶ୍ୱ ହସ୍ତୀ ଦିବସ

ଡେଲାଙ୍ଗ, (ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ଧାଉଡିଆ) : ଅଗଷ୍ଟ ୧୨ରେ ‘ବିଶ୍ୱ ହସ୍ତୀ ଦିବସ’ ପାଳନ ହୁଏ । ଏହାର ମହତ୍ଵ ରହିଛି କାରଣ ଏହା ହାତୀ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଆହ୍ଵାନ ଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ତଥା ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆଲୋକପାତ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି । ହାତୀମାନେ ସର୍ବ ବୃହତ ତୃଣ ଭୋଜି ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ୭୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଞ୍ଚନ୍ତି । ହାତୀ ତିନୋଟି ପ୍ରକାର, ଯଥା ଆଫ୍ରିକୀୟ ବୁଦା ହାତୀ, ଆଫ୍ରିକୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ହାତୀ ଏବଂ ଏସୀୟ ହାତୀ । ଆଫ୍ରିକୀୟ ହାତୀଗୁଡିକ ଏସୀୟମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଆକାରରେ ବଡ଼ । ୧୯୮୬ରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରକୃତି ସଂରକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥା ଦ୍ଵାରା ବିଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ବର୍ଗରେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ । ହାତୀ ୨୦୧୦ରୁ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ । ଏହି ମହାନ୍ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ହେଉଛି ଏହି ଦିବସ ପାଳନର ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟ । ବାସସ୍ଥାନ ହ୍ରାସ, ହାତୀ ଦାନ୍ତର ବେଆଇନ ବାଣିଜ୍ୟ, ମଣିଷ ଏବଂ ହାତୀ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ବର୍ଦ୍ଧିତ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରୟାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ପାଇଁ ଏହି ଦିନ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ସର୍ବଶେଷ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ଓଡିଶାର ହାତୀ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ୨,୦୯୮ ଓଡ଼ିଶାରେ ତିନୋଟି ହାତୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅଞ୍ଚଳ ଅଛି ଯଥା ମୟୂରଭଞ୍ଜ, ମହାନାଦୀ ଏବଂ ସମ୍ବଲପୁର; ବ୍ରାହ୍ମଣ- ବୈତରଣୀ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡିଶା ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଉ ଦୁଇଟି ହସ୍ତୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଅଞ୍ଚଳ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି । ହାତୀମାନେ ଏହି ରିଜର୍ଭରେ ଏବଂ ଏହା ବାହାରେ ଚଲା ବୁଲା କରନ୍ତି । ୨୦୧୫ରୁ ୨୦୨୩ ମଧ୍ୟରେ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟରେ ୬୯୮ ହାତୀର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି । ୨୦୨୦-୨୧ରୁ ୨୦୨୩-୨୪ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ହାତୀ ଦ୍ୱାରା ୧,୭୦୧ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି ଯେଉଁଥିରୁ ଓଡିଶାରେ ୨୦୨୨-୨୩ ମଧ୍ୟରେ ୧୪୮ ଜଣଙ୍କ ରେକର୍ଡ ହୋଇଛି । ହାତୀମାନେ ଅନେକ ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି, ଯେପରିକି ବାସସ୍ଥାନ ନଷ୍ଟ, ପୋଚିଂ ଏବଂ ମଣିଷ ସହିତ ବିବାଦ । ହାତୀ ପାଇଁ ପୋଚିଂ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ବଡ ବିପଦ ଏବଂ ଏହା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଯେ, ହାତୀ ଦାନ୍ତ ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୩୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ହାତୀ ପ୍ରାଣ ହରାନ୍ତି । ହାତୀ ଦାନ୍ତର ଚାହିଦା ଏହି ପୋଚିଂକୁ ଚଲାଇଥାଏ । ହାତୀ ଦାନ୍ତରୁ ବିଭିନ୍ନ କଳାକୃତି ଖୋଦନ ହୁଏ ଯାହା ଘରେ ସଜାଇ ରଖାଯାଏ । ହାତୀର ବେଆଇନ ହତ୍ୟା ପଛରେ ଉଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟର ହାତୀ ଦ୍ରବ୍ୟର ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ବିକ୍ରୟ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ । ବିଶ୍ୱ ହାତୀ ଦିବସ ଉତ୍ସବ ୨୦୧୧ରେ ଥାଇଲାଣ୍ଡର ହାତୀ ପୁନଃ ଉତ୍ପାଦନ ଫାଉଣ୍ଡେସନ୍ ଦ୍ଵାରା ସିଭାପର୍ନ୍ ଦାରାଡାରାନନ୍ଦ ଏହାର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ଭାବରେ ଏବଂ କାନାଡିୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାତା ପାଟ୍ରିସିଆ ସିମ୍ ତଥା ସେମାନଙ୍କ ସହଯୋଗୀ ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୨୦୨୪ ପାଇଁ ବିଷୟବସ୍ତୁ ହେଉଛି ‘ପ୍ରାଚୀନ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପରିବେଶର ଗୁରୁତ୍ୱ । ଏହି ଥିମ୍ ହାତୀମାନଙ୍କର ବଞ୍ଚିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ସୂଚିତ କରେ । ବିଶେଷକରି ହାତୀ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଭାବରେ ବାସସ୍ଥାନ ସଂରକ୍ଷଣକୁ ସମାଧାନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଆଲୋକିତ କରେ । ବାସସ୍ଥାନ ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ, ଥିମ୍ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ଯେଉଁଠାରେ ହାତୀମାନେ ଆଗକୁ ବଢି ପାରିବେ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଡି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ବଞ୍ଚିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବେ ।