ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, (ପିଆଇବି) : ୨୫ ଜୁନ୍୧୯୭୫ ରୁ ୨୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୭ ମଧ୍ୟରେ, ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୫୨ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା । ଶାସକ କଳର ବୈଧତାକୁ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଏବଂ ନ୍ୟାୟିକ ବିକାଶର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।୧୯୭୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ତତ୍କାଳୀନ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା । ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବିହାର ଏବଂ ଗୁଜରାଟରେ ବିକ୍ଷୋଭ ଜୋରଦାର ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନ, ବେକାରୀ, ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତିର ଧାରଣା ଅସନ୍ତୋଷକୁ ଇନ୍ଧନ ଯୋଗାଇଥିଲା । ୧୯୭୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୨ ତାରିଖରେ ଆହ୍ଲାବାଦ ହାଇକୋର୍ଟର ବିଚାରପତି ଜଗମୋହନଲାଲ ସିହ୍ନା ରାୟ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ୧୯୭୧ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅପବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧି ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୧ ଅନୁଯାୟୀ ଅଦାଲତ ତାଙ୍କୁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଛଅ ବର୍ଷ ପାଇଁ କୌଣସି ନିର୍ବାଚିତ ପଦବୀରେ ରହିବା ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ରାୟବରେଲିରେ ଶ୍ରୀମତୀ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଠାରୁ ହାରିଥିବା ସମାଜବାଦୀ ନେତା ରାଜ ନାରାୟଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି ମାମଲା ଦାୟର କରାଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ଆଇନଗତ ଆହ୍ୱାନର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ଆସିଥିଲା । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ସ୍ଥଗିତାଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀମତୀ ଗାନ୍ଧୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରହିପାରନ୍ତି ଏବଂ ସଂସଦରେ ଯୋଗ ଦେଇପାରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ମତଦାନରୁ ବାରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ତାଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ଦାବି ସହିତ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍କଟ ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଘୋଷଣା ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଇତିହାସରେ ଏକ ଟର୍ଣ୍ଣିଂ ପଏଣ୍ଟ ଥିଲା । ୨୫ ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ ରେ, ତତ୍କାଳୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫଖରୁଦ୍ଦିନ୍ ଅଲି ଅହମ୍ମଦ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅଶାନ୍ତିର ଧମକକୁ ଦର୍ଶାଇ ଧାରା ୩୫୨ ଅନୁଯାୟୀ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ପୋଲିସ ଏବଂ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରି ସରକାରଙ୍କ ଏକ ପ୍ରେସନୋଟ୍ ପରେ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ଇତିହାସରେ ତୃତୀୟ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି, କିନ୍ତୁ ଶାନ୍ତି ସମୟରେ ଘୋଷିତ ପ୍ରଥମ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି। ପୂର୍ବରୁ ୧୯୬୨ରେ ଚୀନ ଏବଂ ୧୯୭୧ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଏହି ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ, ଧାରା ୩୫୨ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ତିନୋଟି ଆଧାରରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ, ବାହ୍ୟ ଆକ୍ରମଣ କିମ୍ବା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳା । ୧୯୭୮ରେ ୪୪ ତମ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ “ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ” କୁ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିବା ସ୍ଥାନରେ “ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳା” ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା । କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିଥିଲା ଏବଂ ରାଜ୍ୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଅଣାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଘୋଷଣା ପରେ, ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଭାବେ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଥିଲା । ୨୭ ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ ରେ, ଧାରା ୩୫୮ ଏବଂ ୩୫୯ କୁ ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା । ଧାରା ୩୫୮ ଧାରା ୧୯ ଅନୁଯାୟୀ ସୁରକ୍ଷାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା, ଯାହା ବାକ୍, ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି, ସମାବେଶ ଏବଂ ଗତିବିଧିର ସ୍ୱାଧୀନତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା । ଧାରା ୩୫୯ ରାଜ୍ୟକୁ ଧାରା ୧୪,୨୧ ଏବଂ ୨୨ ଅନୁଯାୟୀ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା, ଜୀବନ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଧିକାର ଏବଂ ଅଟକ ରଖିବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସୁରକ୍ଷା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ଅଦାଲତକୁ ଯିବାକୁ ମଧ୍ୟ ବାରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ, ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ, ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ, ଏଲ. କେ. ଆଡଭାନୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସମେତ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତାମାନଙ୍କୁ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଆଇନ (ମିଶା) ଅଧୀନରେ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଅଧିନିୟମ (ମିଶା) ର ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା । ଶାହା କମିଶନଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ପ୍ରାୟ ୩୫,୦୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ବିନା ବିଚାରରେ ପ୍ରତିଷେଧକ ଦର୍ଶାଇ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସଂସ୍ଥାଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ପ୍ରଶାସନିକ ଆଦେଶ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରେସ୍ ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନ ସୂଚନା ଉପରେ କଡା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା । ୨୬ ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ ରୁ, ସମସ୍ତ ଖବରକାଗଜ ଉପରେ ପ୍ରି-ସେନ୍ସରସିପ୍ ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା । ସମ୍ବାଦ, ସମ୍ପାଦକୀୟ ଏବଂ ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ପାଦକମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ଅନୁମତି ନେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା । ପ୍ରେସ୍ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ପାଇଁ ସରକାର ଆଞ୍ଚଳିକ ସେନ୍ସର ସହିତ ଏକ ଜାତୀୟ ସେନ୍ସର ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ରେଡିଓ-ଫଟୋ ପ୍ରସାରଣକୁ ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ମଞ୍ଜୁରି ଅଧୀନରେ ଅଣାଯାଇଥିଲା ।
୫ ଜୁଲାଇ ୧୯୭୫ ରେ, ବିଦେଶୀ ସମ୍ବାଦଦାତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଟେଲେକ୍ସ ବାର୍ତ୍ତା ସୀମିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପୂର୍ବ ସ୍କ୍ରିନିଂ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦ ଜୁଲାଇ ୧୯୭୫ ରେ, ସିନେମା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦୃଢ କରିବା ପାଇଁ ସିନେମାଟୋଗ୍ରାଫ୍ ଅଧିନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ସେନ୍ସର ବୋର୍ଡର ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୭୬ ରେ, ସରକାର ଚାରିଟି ପ୍ରମୁଖ ସମ୍ବାଦ ଏଜେନ୍ସି ଯଥା ପ୍ରେସ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ପିଟିଆଇ), ୟୁନାଇଟେଡ୍ ନ୍ୟୁଜ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ୟୁଏନଆଇ), ସମାଚାର ଭାରତୀ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଚାରକୁ ସମାଚାର ନାମରେ ଏକ ଏକକ ସଂସ୍ଥାରେ ମିଶ୍ରଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ରେସ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଏକ ବୈଧାନିକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ, ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ସଂସଦ ଅନେକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂଶୋଧନ ପାରିତ କରିଥିଲା ଯାହା ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍ଥାଗତ ଯାଞ୍ଚକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିବା ଲାଗି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବା ପାଇଁ ୩୮ତମ ସଂଶୋଧନ ଅଦାଲତମାନଙ୍କୁ ବାରଣ କରିଥିଲା । ୩୯ ତମ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଲୋକସଭାର ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନକୁ ନ୍ୟାୟିକ ଯାଞ୍ଚରୁ ବାଦ ଦେଇଥିଲା । ୪୨ତମ ସଂଶୋଧନ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ଷମତାକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା । ଏହା ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଉପରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାତ୍ମକ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇଥିଲା, ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂଶୋଧନର ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଥିଲା ଏବଂ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟର କ୍ଷମତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଥିଲା । ୪୨ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକସଭା ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାର କାର୍ୟ୍ୟକାଳକୁ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରୁ ଛଅ ବର୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ସବୁଠାରୁ ବିବାଦୀୟ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଥିଲା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅଭିଯାନ । ତୀବ୍ର ଜନସଂଖ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରୟାସର ଅଂଶବିଶେଷ ଭାବେ ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୭୫-୭୬ ରେ ମୋଟ ୨୬.୪୨ ଲକ୍ଷ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୬-୭୭ ରେ, ଏହି ସଂଖ୍ୟା ୮୧.୩୨ ଲକ୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୧କୋଟି ୭ ଲକ୍ଷ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସେବାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରବେଶକୁ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ସହିତ ଯୋଡ଼ିଥିଲେ । ଲୋକମାନେ ରାସନ, ଆବାସ, ଚାକିରି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଏବଂ ଋଣରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ ଯଦି ସେମାନଙ୍କର ଦୁଇ କିମ୍ବା ତିନିରୁ ଅଧିକ ସନ୍ତାନ ଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଦେଇ ଯିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ । ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ରାଜନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଅନ୍ତ ଘଟିଥିଲା । ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଉଠାଇ ନିଆଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ୧୬ରୁ ୨୦ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକସଭା ପାଇଁ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪ ତାରିଖରେ ଜନତା ପାର୍ଟି ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର ଯାଞ୍ଚ କରିବା ପାଇଁ ମଇ ୧୯୭୭ ରେ ଶାହା କମିଶନ ଅଫ୍ ଇନକ୍ବାରୀ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୮ ମସିହାରେ ୪୪ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଏହା “ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳା” କୁ “ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ” ରେ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା । ଏହା ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷାକୁ ମଧ୍ୟ ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରିଥିଲା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତର ଘୋଷଣା ପାଇଁ ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୭ରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ସରକାର ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ ଏକ ଆୟୋଗ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ୧୯୭୭ ମସିହା ମେ ମାସରେ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ୍ ଜେ. ସି. ଶାହାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଶାହା କମିଶନ ଅଫ୍ ଇନକ୍ବାରୀ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୫ ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ ରୁ ୨୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୭ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଅତ୍ୟଧିକ କାର୍ଯ୍ୟର ତଦନ୍ତ କରିବା ଏହାର ଦାୟିତ୍ୱ ଥିଲା । ସରକାରୀ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର, ପ୍ରତିଷେଧକ ଭାବେ ଅଟକ, ପ୍ରେସ୍ ସେନ୍ସରସିପ୍ ଏବଂ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ ଅଭିଯାନକୁ ଆୟୋଗ ଯାଞ୍ଚ କରିଥିଲେ । ଏହା ସାର୍ବଜନୀନ ଶୁଣାଣି, ସାକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ସରକାରୀ ରେକର୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା । ୧୯୭୮ରୁ ୧୯୭୯ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆୟୋଗ ତିନୋଟି ରିପୋର୍ଟ ଦାଖଲ କରିଥିଲେ । ୧ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୭୫ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ କାରାଗାରରେ ୧,୮୩,୩୬୯ ଜଣ ରହିପାରିବା ଭଳି କ୍ଷମତା ଥିବା ସ୍ଥାନରେ ୨,୨୦,୧୪୬ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧,୨୬,୭୭୨ ବିଚାରାଧୀନ ବନ୍ଦୀ ଥିଲେ । ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ୧ କୋଟ ୭ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଅବିବାହିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ଜଡିତ ୫୪୮ ଟି ଅଭିଯୋଗ ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହିତ ଜଡିତ ୧୭୭୪ ଟି ମୃତ୍ୟୁ ରିପୋର୍ଟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ୨୫,୯୬୨ ଜଣ ସରକାରୀ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରର କର୍ମଚାରୀ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଅବସର ନେଇଥିଲେ । ସେନ୍ସରସିପ୍ ଲାଗୁ ହେବାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦିନରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଖବରକାଗଜ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସଂସଦୀୟ ଏବଂ ନ୍ୟାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନକୁ ସେନ୍ସର କରାଯାଇଥିଲା । ନ୍ୟାୟାଳୟର ରାୟଗୁଡ଼ିକୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରକାଶିତ ରୂପରେ ସମ୍ପାଦିତ କିମ୍ବା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଉଥିଲା । ସମ୍ବାଦପତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ପାଦକୀୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କଭରେଜ୍ ଆଧାରରେ ‘ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ’, ‘ନିରପେକ୍ଷ’ କିମ୍ବା ‘ଶତ୍ରୁତାପୂର୍ଣ୍ଣ’ ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଜୁନ୍ ୧୯୭୫ରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଭାରତର ସାମ୍ବିଧାନିକ, ଆଇନଗତ ଏବଂ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା । ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଥିଲା, ପ୍ରତିଷେଧକ ଅଟକ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା । ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂଶୋଧନ ଅନୁଷ୍ଠାନିକ କ୍ଷମତାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟାହାର ପରେ, ଏକ ତଦନ୍ତ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ କ୍ଷମତାର ବ୍ୟବହାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା ।
