- ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ ଡକ୍ଟର ଏସ. ଜୟଶଙ୍କର ଯଥାର୍ଥରେ କହିଛନ୍ତି, ‘‘ଆମ ବୈଦେଶିକ ନୀତିର ମୂଳରେ ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ରହିଛି, ଯାହାର ମୂଳଦୁଆ ଆଲୋଚନା, କୂଟନୀତି ଏବଂ ସହଯୋଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ । ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ ଦର୍ଶନ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ଏକ ପରିବାର ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ନେଇ ଭାରତ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ଜାରି ରଖିବ ।’’
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, (ପିଆଇବି) : ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହିତ ୧୯୪୫ରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ (ୟୁଏନ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ଆରମ୍ଭରୁ, ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଅଭିଯାନ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ସଂଘର୍ଷରୁ ଶାନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆହ୍ୱାନପୂର୍ଣ୍ଣ ପଥରେ ଆଗେଇ ନେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଉପକରଣ ହୋଇପାରିଛି । ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତି ଏବଂ ନିରାପତ୍ତାରେ ଭାରତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଗଦାନକାରୀ ରହିଆସିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମିଶନରେ ୨,୯୦,୦୦୦ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକମାନେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ, ୫,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକ ୯ଟି ସକ୍ରିୟ ଅଭିଯାନରେ ନିୟୋଜିତ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶାନ୍ତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିସ୍ଥିତିରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ୨୦୨୩ରେ, ଭାରତ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ସମ୍ମାନ, ଡାଗ୍ ହାମ୍ମାରସ୍କୋଲ୍ଡ ପଦକ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକ ଶିଶୁପାଲ ସିଂ ଏବଂ ସାନୱାଲା ରାମ ବିଷ୍ଣୋଇ ଏବଂ ବେସାମରିକ ଜାତିସଂଘର କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ସବର ତାହେର ଅଲିଙ୍କୁ କଙ୍ଗୋ ଗଣରାଜ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କ ବଳିଦାନ ପାଇଁ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବରେ ଏହି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୪ରୁ ୨୫ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ର ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ମାନେକସା କେନ୍ଦ୍ରରେ ‘ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସାଉଥ୍ରୁ ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକଙ୍କ ଉପରେ ସମ୍ମିଳନୀ’ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ୩୫ଟି ଦେଶର ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଭୂମିକା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ରଣନୀତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ପ୍ରତି ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ସମାବେଶୀ ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରିଥିଲା । ଜାତିସଂଘ ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ରାଜନୀତିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପାଇଁ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେବା ସହ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା, ନିରସ୍ତ୍ରକରଣ, ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହାୟତା, ମାନବାଧିକାର ଏବଂ ଆଇନ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ୍ଷେତ୍ରରେ କାମ କରିଥାଏ । ୧୯୫୩ ମସିହାରେ କୋରିଆରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଅଭିଯାନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ପରଠାରୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ଭାରତର ଏକ ଦୀର୍ଘ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇତିହାସ ରହିଛି । ଅହିଂସା ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା, ଯାହା ଏହାର ଦର୍ଶନରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଏବଂ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ । ଏହା ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସହିତ ମେଳ ଖାଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଭାରତର ପ୍ରାଚୀନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ “ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍” (ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ହେଉଛି ମୋ ପରିବାର)ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି, ଯାହା ମାନବତାର ଆନ୍ତଃସଂଯୋଗ ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ । ୧୯୫୦ ଦଶକରୁ ଭାରତ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ୫୦ରୁ ଅଧିକ ମିଶନକୁ ୨,୯୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକଙ୍କୁ ପଠାଇଛି, ଯାହା ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପ୍ରୟାସରେ ସର୍ବବୃହତ୍ ଯୋଗଦାନକାରୀ ହୋଇପାରିଛି । ଆଜି, ୫,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ଏଗାରଟି ସକ୍ରିୟ ମିଶନ ମଧ୍ୟରୁ ନଅଟିରେ ସେବା କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରାୟତଃ ବିପଜ୍ଜନକ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧପ୍ରବଣ ଅଞ୍ଚଳରେ, ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ଓ ସୁରକ୍ଷା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଅଛନ୍ତି । ଏହି ମହାନ ପ୍ରୟାସରେ, ପ୍ରାୟ ୧୮୦ ଜଣ ଭାରତୀୟ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବଳିଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏହି ବୀରମାନଙ୍କ ସାହସିକତା ଏବଂ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ସର୍ବଦା ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବ । ଗୋଲାନ ହାଇଟ୍ସ ନିରସ୍ତ୍ରକରଣ ମିଶନ, ଲେବାନନ ଅନ୍ତରୀଣ ବାହିନୀ, ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଜାତିସଂଘ ଟ୍ରୁସ୍ ନିରୀକ୍ଷଣ ସଂଗଠନ ମିଶନ, ସାଇପ୍ରସ ଜାତିସଂଘ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଅଭିଯାନ, କଙ୍ଗୋ ଶାନ୍ତିପ୍ରତିଷ୍ଠା ଅଭିଯାନ, ଦକ୍ଷିଣ ସୁଦାନରେ ଜାତିସଂଘ ମିଶନ, ଆବୟେଇ ଜାତିସଂଘ ଅନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମିଶନ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଫ୍ରିକାରେ ଜାତିସଂଘ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ମିଶନ, ପଶ୍ଚିମ ସାହାରାରେ ଜାତିସଂଘ ମିଶନରେ ଭାରତୀୟ ସେନାବାହିନୀର ଯବାନମାନେ ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷକ ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରିଛନ୍ତି । ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସାଉଥ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କର ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷା କ୍ଷମତାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସମର୍ପିତ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଆସିଆନ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ କରାଯାଇଥିବା ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମେତ ତାଲିମ ଏବଂ କ୍ଷମତା ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜାରି ରଖିଛି । ଆଲୋଚନା, କୂଟନୀତି ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସହଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତିର ମୂଳରେ ରହିଛି ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା । ଏହି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଦକ୍ଷିଣ-ଦକ୍ଷିଣ ସହଯୋଗର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଭାରତର ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ବିଶ୍ୱରେ ଶାନ୍ତି ଓ ନିରାପତ୍ତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ଏକ ନେତା ଭାବରେ ଏହାର ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ । ଭାରତୀୟ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକମାନେ ବିବିଧ ଏବଂ ଆହ୍ୱାନପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି, ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଭାରତ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ପ୍ରମୁଖ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ଅଭିଯାନରେ ଷ୍ଟାଫ୍ ଅଫିସର, ମିଶନର ବିଶେଷଜ୍ଞ, ସାମରିକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ପୋଲିସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଛି । ଏଥିରେ କୋଟ ଡି’ ଲଭୋରରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଅପରେସନ (ୟୁ.ଏନ୍.ଓ.ସି.ଆଇ.), ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଆସୋସିଏସନ ମିଶନ (ୟୁ.ଏନ୍.ଏ.ଏମ୍.ଏ.), ସାଇପ୍ରସରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ବାହିନୀ (ଏଫ୍.ଆଇ.ସି.ୱାଇ.ପି.), ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଟ୍ରୁସ୍ ସୁପରଭିଜନ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ (ୟୁ.ଏନ୍.ଟି.ଏସ୍.ଓ.), ପଶ୍ଚିମ ସାହାରାରେ ଜନମତ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମିଶନ (ଏମ୍.ଆଇ.ଏନ୍.ୟୁ.ଆର୍.ଏସ୍.ଓ.), ଏବଂ ଆବେଇ ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଅନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ (ୟୁ.ଏନ୍. ଆଇ.ଏସ୍.ଏଫ୍.ଏ.) ଅଭିଯାନ ପ୍ରମୁଖ । ଏହି ନିୟୋଜନ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ପ୍ରତି ଭାରତର ଅତୁଟ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି । କ୍ଷମତା ନିର୍ମାଣ ପ୍ରୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ, ଆୟୋଜକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଅଂଶୀଦାର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାରେ ଭାରତ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ପଦକ୍ଷେପକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇ ଭାରତ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ବାହିନୀରେ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ସହିତ ଅତ୍ୟଧିକ ଅନୁକୂଳ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ୟୁନିଟ୍, ଉନ୍ନତ ତାଲିମ, ଲଜିଷ୍ଟିକ ସହାୟତା ଏବଂ ବୈଷୟିକ ଉନ୍ନତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ନିୟୋଜନ ବ୍ୟତୀତ, ଭାରତ ତାଲିମ, ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ ଏବଂ ବେସାମରିକ-ସାମରିକ ସମନ୍ୱୟ (ସି.ଆଇ.ଏମ୍.ଆଇ.ସି.) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଦାନ କରି ଆୟୋଜକ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କଥା ହେଉଛି, ଭାରତୀୟ ସେନା ଭେଟେରିନାରୀ ଡିଟାଚମେଣ୍ଟଗୁଡିକ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ବିଭିନ୍ନ ମିଶନକୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ମାନବିକ ଏବଂ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପ୍ରୟାସ ପ୍ରତି ଭାରତର ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତତାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମିଶନରେ ଭାରତୀୟ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ, ଭାରତୀୟ ସେନା ଅତ୍ୟାଧୁନିକ, ସ୍ୱଦେଶୀ ନିର୍ମିତ ଉପକରଣ ଏବଂ ଯାନ ନିୟୋଜିତ କରିଛି । ଭାରତରେ ନିର୍ମିତ, ଏହି ଉନ୍ନତ ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକ କଠିନତମ ଭୂଭାଗ, କଠିନତମ ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଆହ୍ୱାନପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିଚାଳନା ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିଜର ନମନୀୟତାକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ରକ୍ଷା ପ୍ରତି ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ଦୃଢ କରିଛି । ସଂଘର୍ଷର ସମାଧାନ ଏବଂ ଶାନ୍ତି ସ୍ଥାପନରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ଭାରତ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ଏକ ଦୃଢ ସମର୍ଥକ ଭାବେ ରହିଆସିଛି । ସାମରିକ ଏବଂ ପୋଲିସ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବେସାମରିକ ଭୂମିକା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଭାରତୀୟ ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷୀମାନେ ଆଗଧାଡିରେ ଅଛନ୍ତି, ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସହିତ ଜଡିତ ଅଛନ୍ତି, ଦୁର୍ବଳ ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ବାର୍ତ୍ତାଳାପକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛନ୍ତି । ଗ୍ଲୋବାଲ ସାଉଥ୍ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷାର ମେରୁଦଣ୍ଡ, ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତ ସର୍ବବୃହତ ସୈନ୍ୟ-ଯୋଗଦାନକାରୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଛି । ଉଭୟ ସାମରିକ ଏବଂ ପୋଲିସ ଭୂମିକାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିବାର ଭାରତର ଏକ ଗର୍ବିତ ଇତିହାସ ରହିଛି । ଏହି ପରମ୍ପରା ୧୯୬୦ ଦଶକରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ମହିଳା ଡାକ୍ତରୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ କଙ୍ଗୋ ପଠାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଶର ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକାକୁ ଚିହ୍ନିତ କରିଥିଲା । ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏକୀକୃତ କରିବାରେ ଭାରତ ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି, ଯାହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରିବା ପାଇଁ ମାନଦଣ୍ଡ ସ୍ଥାପନ କରିଛି । ୨୦୦୭ରେ ଭାରତ ଲାଇବେରିଆରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସର୍ବ-ମହିଳା ଗଠିତ ପୋଲିସ୍ ୟୁନିଟ୍ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା, ଯାହା କେବଳ ସ୍ଥାନୀୟ ସୁରକ୍ଷାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିନଥିଲା ବରଂ ଲାଇବେରିଆର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସଶକ୍ତ କରିଥିଲା । ଏହି ଅଗ୍ରଣୀ ପଦକ୍ଷେପ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସୁରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି । ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା, କଙ୍ଗୋ ଗଣରାଜ୍ୟ, ଦକ୍ଷିଣ ସୁଦାନ, ଲେବାନନ, ଗୋଲାନ ହାଇଟ୍ସ, ପଶ୍ଚିମ ସାହାରା ଏବଂ ଆବେଇ ସମେତ ଛଅଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଶନରେ ୧୫୦ ରୁ ଅଧିକ ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକଙ୍କ ସେବା ସହିତ ଭାରତ ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଜାରି ରଖିଛି । ଏହି ନିୟୋଜନ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ପ୍ରତି ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ଓ ନିରାପତ୍ତାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପ୍ରୟାସରେ ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ମେଜର ରାଧିକା ସେନଙ୍କୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଦ୍ୱାରା ‘‘ମିଲିଟାରୀ ଜେଣ୍ଡର ଆଡଭୋକେଟ୍ ଅଫ୍ ଦି ଇୟର୍ ୨୦୨୩’’ ଭାବରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଛି । ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାପିତ ଭାରତର ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ର ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଦେଶର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ବାର୍ଷିକ, ଏହା ୧୨,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ତାଲିମ ଦେଇଥାଏ । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷୀ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଇଁ ଆକସ୍ମିକ ତାଲିମ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜାତୀୟ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ରେ, ଏକ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ର ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ମାନେକସା ସେଣ୍ଟରରେ ‘ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସାଉଥ୍ରୁ ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷକଙ୍କ ଉପରେ ସମ୍ମିଳନୀ’ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ୩୫ଟି ଦେଶର ମହିଳା ଶାନ୍ତିରକ୍ଷୀମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଭୂମିକା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ରଣନୀତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ପ୍ରତି ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ସମାବେଶୀ ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଶାନ୍ତିରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରିଥିଲା ।