ଖପ୍ରାଖୋଲ, (ଅଶୋକ କୁମାର ବାଗ) : ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟ ବୋଲି ପରିଚିତ ଡାଲଖାଇ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବନରେ ସଜିବା-ଧଜିବା ପରମ୍ପରା ଭାବରେ ବଞ୍ଚିଆସିଛି । ବଲାଙ୍ଗିର, ସମ୍ବଲପୁର, ସୋନପୁର, ବରଗଡ଼, ନୁଆପଡ଼ା ଇତ୍ୟାଦି ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହି ଲୋକନୃତ୍ୟର ପ୍ରଭାବ ସ୍ପଷ୍ଟ । ‘ଡାଲଖାଇ, ଡାଲଖାଇ’ ବୋଲି ଗୀତ ଆରମ୍ଭ ସହିତ ଏହି ନୃତ୍ୟର ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ କିଶୋରୀ ଏବଂ ମହିଳାମାନେ ବୃତ୍ତାକାରରେ ଦଣ୍ଡାଇ ଗାନ-ନାଚ କରନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ପୁରୁଷମାନେ ଡ୍ହୋଲ, ମାହୁରି, ନିଶାନ ବାଦ୍ୟବାଦନ କରିଥାନ୍ତି । ଡାଲଖାଇର ଗୀତଗୁଡ଼ିକରେ ଗ୍ରାମଜୀବନ, ପ୍ରେମ, ବିବାହ, ଦେବୀ-ଦେବତା, ଏହିପରି ସାମାଜିକ ବିଷୟ ସହିତ ସହଜ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । କେବେକେବେ ବ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟାତ୍ମକ କଥାମାନେ ମଧ୍ୟ ଗୀତରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥାଏ । ଦଶହରା ପର୍ବ ସମୟରେ ଡାଲଖାଇ ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ଗୀତର ମହତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବାଧିକ । ପର୍ବ, ବିବାହ ଓ ଗ୍ରାମୀଣ ଉତ୍ସବରେ ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଆଜିବି ସମାନ ଉତ୍ସାହ ସହିତ ଅନୁଷ୍ଠାନ କରାଯାଉଛି । ଡାଲଖାଇ କେବଳ ଏକ ଲୋକନୃତ୍ୟ ନୁହେଁ, ଏହା ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଳକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ଜୀବନ୍ତ ପରିଚୟ ।