- ସଂସଦର ବଜେଟ ଅଧିବେଶନରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିବା ୱାକଫ (ସଂଶୋଧନ) ବିଲ୍ ୨୦୨୫କୁ ନେଇ ସାଧାରଣରେ ଥିବା କେତେକ ଭୁଲ ଧାରଣା ଓ ସେଗୁଡ଼ିକର ସତ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୧ : କ’ଣ ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତି ଫେରାଇ ନିଆଯିବ ?
ସତ୍ୟ : ୱାକଫ୍ ଆଇନ, ୧୯୯୫ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ୱାକଫ୍ ଆଇନ, ୧୯୯୫ ଅନୁଯାୟୀ ପଞ୍ଜିକୃତ କୌଣସି ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ୱାକଫ୍ ଭାବରେ ରଦ୍ଦ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
● ବ୍ୟାଖ୍ୟା :
- ଥରେ କୌଣସି ସମ୍ପତ୍ତି ୱାକଫ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହୋଇଗଲେ, ତାହା ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ସେହିପରି ରହିଥାଏ ।
ଏହି ବିଲ୍ କେବଳ ଉନ୍ନତ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ନିୟମକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଥାଏ । - ଏହା ଜିଲ୍ଲା କଲେକ୍ଟରଙ୍କୁ ଏପରି ସମ୍ପତ୍ତି ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ଯାହାକୁ ଭୁଲ ଭାବରେ ୱାକଫ ଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରାଯାଇପାରେ, ବିଶେଷକରି ଯଦି ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକୃତରେ ସରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥାଏ ।
- ବୈଧ ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତି ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୨ : ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତିର କୌଣସି ସର୍ଭେ ହେବ ନାହିଁ କି ?
ସତ୍ୟ : ଏକ ସର୍ଭେ ହେବ ।
● ବ୍ୟାଖ୍ୟା : - ଏହି ବିଲ୍ ସର୍ଭେ କମିଶନରଙ୍କ ପୁରୁଣା ଭୂମିକାକୁ ଜିଲ୍ଲା କଲେକ୍ଟରଙ୍କ ସହିତ ବଦଳାଇଛି ।
- ଜିଲ୍ଲା କଲେକ୍ଟର ବିଦ୍ୟମାନ ରାଜସ୍ୱ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବ୍ୟବହାର କରି ସର୍ଭେ କରିବେ ।
- ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସର୍ଭେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବନ୍ଦ ନକରି ରେକର୍ଡର ସଠିକତାକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୩ : କ’ଣ ଅଣମୁସଲମାନମାନେ ୱାକଫ ବୋର୍ଡରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ରହିବେ ?
● ସତ୍ୟ : ନା, ବୋର୍ଡରେ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନେ ସାମିଲ ହେବେ, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ହେବେ ନାହିଁ ।
● ବ୍ୟାଖ୍ୟା : - ବିଲ୍ ଅନୁଯାୟୀ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ୱାକଫ୍ ପରିଷଦ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ୱାକଫ୍ ବୋର୍ଡଗୁଡ଼ିକରେ ପଦାଧିକାରୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବାଦ ଦେଇ ୨ ଜଣ ଅଣ-ମୁସଲିମ ସଦସ୍ୟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ପରିଷଦରେ ସର୍ବାଧିକ ୪ ଜଣ ଅଣ-ମୁସଲିମ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ୱାକଫ୍ ବୋର୍ଡରେ ସର୍ବାଧିକ ୩ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ରହିପାରିବେ, କିନ୍ତୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ୱାକଫ୍ ପରିଷଦ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ବୋର୍ଡରେ ଅତି କମରେ ଦୁଇଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଣ-ମୁସଲିମ ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
- ଅଧିକାଂଶ ସଦସ୍ୟ ଏବେ ବି ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ହେବେ ।
- ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱକୁ ହ୍ରାସ ନକରି ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଯୋଡିବା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୪ : ନୂତନ ସଂଶୋଧନ ଅନୁଯାୟୀ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜମି ଅଧିଗ୍ରହଣ କରାଯିବ କି ?
● ସତ୍ୟ : କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜମି ଅଧିଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହିଁ ।
● ବ୍ୟାଖ୍ୟା : - ଏହି ବିଲ୍ କେବଳ ସେହି ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ଯାହାକୁ ୱାକଫ ଭାବରେ ଘୋଷିତ କରାଯାଇସାରିଛି ।
- ଏହା ୱାକଫ ଭାବରେ ଦାନ କରାଯାଇ ନଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ନାହିଁ ।
- କେବଳ ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ ଏବଂ ଆଇନଗତ ଭାବରେ ୱାକଫ ଭାବରେ ସମର୍ପିତ ସମ୍ପତ୍ତି ନୂତନ ନିୟମ ଅଧୀନରେ ଆସିବ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୫ : ସରକାର କ’ଣ ଏହି ବିଲ୍ ବ୍ୟବହାର କରି ୱାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦଖଲ କରିବେ ?
● ସତ୍ୟ : ଏହି ବିଲ୍ ଜିଲ୍ଲା କଲେକ୍ଟର ପଦରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ କୌଣସି ସରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ଭୁଲ ଭାବରେ ୱାକଫ ଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରାଯାଇଛି କି ନାହିଁ – ବିଶେଷକରି ଯଦି ଏହା ପ୍ରକୃତରେ ସରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ହୋଇପାରେ - ସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ଯାଞ୍ଚ କରିବାର କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ବୈଧ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଜବତ କରିବାର ଅଧିକାର ଦିଏ ନାହିଁ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୬ : ଏହି ବିଲ୍ କ’ଣ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମ୍ପତ୍ତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କିମ୍ବା ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ?
● ସତ୍ୟ : ସଂଶୋଧନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି ଯେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ୱାକଫ ପରିଷଦ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ବୋର୍ଡର ଦୁଇଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଣ-ମୁସଲିମ ହେବେ, ପଦାଧିକାରୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବାଦ ଦେଇ, ପରିଷଦରେ ସର୍ବାଧିକ ୪ ଜଣ ଅଣ-ମୁସଲିମ ସଦସ୍ୟ ରହିପାରିବେ ଏବଂ ୱାକଫ ବୋର୍ଡରେ ସର୍ବାଧିକ ୩ ଜଣ ଅଣ-ମୁସଲିମ ସଦସ୍ୟ ରହିପାରିବେ ।
ଅତିରିକ୍ତ ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଏବଂ ତଦାରଖ ପାଇଁ ଏହି ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଯୋଡା ଯାଇଛି । ଅଧିକାଂଶ ସଦସ୍ୟ ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର, ଯାହା ନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଧାର୍ମିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବଜାୟ ରଖେ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୭ : ଐତିହାସିକ ୱାକଫ ସ୍ଥଳ (ଯେପରିକି ମସଜିଦ, ଦରଗା ଏବଂ କବରସ୍ଥାନ)ର ପାରମ୍ପରିକ ସ୍ଥିତି ପ୍ରଭାବିତ ହେବ କି ?
● ସତ୍ୟ : ଏହି ବିଲ୍ ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତିର ଧାର୍ମିକ କିମ୍ବା ଐତିହାସିକ ଚରିତ୍ରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ । ଏହି ସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକର ପବିତ୍ର ସ୍ୱଭାବକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ନୁହେଁ ବରଂ ପ୍ରଶାସନିକ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ଜାଲିଆତି ଦାବିକୁ ରୋକିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୮ : ‘ୱାକଫ ବାଇ ୟୁଜର୍’ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ହଟାଇ ଦେବାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ପରମ୍ପରା ହଜିଯିବ ?
● ସତ୍ୟ : ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ହଟାଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଅନଧିକୃତ କିମ୍ବା ଭୁଲ ଦାବିକୁ ରୋକିବା । ତଥାପି, ଏପରି ୱାକଫକୁ ବ୍ୟବହାରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି (ଯେପରିକି ମସଜିଦ, ଦରଗା ଏବଂ କବରସ୍ଥାନ) ଦ୍ୱାରା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ଯାହା ୱାକଫ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବରେ ରହିବ, କେବଳ ଯେଉଁଠାରେ ସମ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କିମ୍ବା ଆଂଶିକ ଭାବରେ ବିବାଦୀୟ ଥାଏ କିମ୍ବା ସରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି ଥାଏ । ଏହା ପଞ୍ଜୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିଥାଏ, ନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ ଯେ କେବଳ ଔପଚାରିକ ଭାବରେ ୱାକଫ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଆଯିବ – ଏହାଦ୍ୱାରା ପାରମ୍ପରିକ ୱାକଫ ଘୋଷଣାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ସହିତ ବିବାଦ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
“ବ୍ୟବହାରକାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ୱାକଫ” ଏପରି ଏକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଠାରେ ଏକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ କେବଳ ଏଥିପାଇଁ ୱାକଫ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ କାରଣ ଏହା ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଧାର୍ମିକ କିମ୍ବା ଦାନଶୀଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଆସୁଛି – ଯଦିଓ ମାଲିକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ, ଆଇନଗତ ଘୋଷଣା କରାଯାଇ ନାହିଁ ।
ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ୯ : ଏହି ବିଲ୍ କ’ଣ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ନିଜର ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟାପାର ପରିଚାଳନା କରିବାର ଅଧିକାରରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ?
ତଥ୍ୟ : ବିଲ୍ର ପ୍ରାଥମିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ରେକର୍ଡ ରଖିବାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା, ଭୁଲ ପରିଚାଳନା ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ଦାୟିତ୍ୱ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା । ଏହା ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଦାନ ପରିଚାଳନା କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଉନାହିଁ; ବରଂ, ଏହା ଏହି ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ପରିଚାଳନା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରଦାନ କରେ ।