ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ (୨୦୨୧-୨୪)ର ଉପଲବ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଅବଗତ ହେଲା କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ : ଭାରତର ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଣାମରେ ସୁଧାର ଆଣିବାରେ ହାସଲ କରିଛି ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ
- ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୧-୨୪ ମଧ୍ୟରେ ୧୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କର୍ମୀଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଛି
- ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଅଧୀନରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ୨୨୦ କୋଟି କୋଭିଡ-୧୯ ଟିକା ଡୋଜ ଦିଆଯାଇଛି
- ଏମ୍ଏମ୍ଆର୍ ୧୯୯୦ ପରଠାରୁ ୮୩ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱର ୪୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ
- ୧୯୯୦ ପରଠାରୁ ୫ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ବିଶ୍ୱରେ ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ହୋଇଥିବା ତୁଳନାରେ ଭାରତରେ ୭୫ ପ୍ରତିଶତ ଅଧିକ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି
- ଯକ୍ଷ୍ମାର ପ୍ରକୋପ ୨୦୧୫ରେ ପ୍ରତି ୧,୦୦,୦୦୦ ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ୨୩୭ରୁ ୨୦୨୩ରେ ୧୯୫କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି; ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଯକ୍ଷ୍ମା ମୃତ୍ୟୁ ହାର ୨୮ରୁ ୨୨କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି
- ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଯକ୍ଷ୍ମା ମୁକ୍ତ ଭାରତ ଅଭିଯାନ ଅଧୀନରେ ୧.୫୬ ଲକ୍ଷ ନିକ୍ଷୟ ମିତ୍ର ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ୯.୪ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗୀଙ୍କୁ ସହାୟତା କରୁଛନ୍ତି
- ୨୦୨୩-୨୪ ସୁଦ୍ଧା ୧.୭୨ ଲକ୍ଷ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଆରୋଗ୍ୟ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି
- ଜାତୀୟ ସିକଲ ସେଲ ରକ୍ତହୀନତା ବିଲୋପ ମିଶନରେ ୨୬୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଛି
- ଭାରତ ମିସେଲ୍ସ-ରୁବେଲା ଟୀକାକରଣ ଅଭିଯାନରେ ୯୭.୯୮% କଭରେଜ୍ ହାସଲ କରିଛି
- ମ୍ୟାଲେରିଆ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରୟାସ ଫଳରେ ମୃତ୍ୟୁହାର ଏବଂ ମାମଲା ହ୍ରାସ ପାଇଛି
- କଳା ଜ୍ୱର ଉନ୍ମୁଳନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସଫଳତାର ସହ ପୂରଣ ହୋଇଛି
- ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଟୀକାକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ପାଇଁ ୟୁ-ୱିନ୍ ପାଇଲଟ୍ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି
- ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜାତୀୟ ଡାଏଲିସିସ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦ୍ୱାରା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୪.୫୩ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଡାଏଲିସିସ୍ ରୋଗୀ ଉପକୃତ ହୋଇଛନ୍ତି
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, (ପିଆଇବି) : ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ (ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍) ଅଧୀନରେ ଗତ ୨୦୨୧-୨୨ ବର୍ଷ, ୨୦୨୨-୨୩ ବର୍ଷ ଏବଂ ୨୦୨୩-୨୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଅଗ୍ରଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଯାଇଛି । ମାତୃ ମୃତ୍ୟୁ ହାରରେ ଦ୍ରୁତ ହ୍ରାସ, ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାରରେ ୫ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ଏବଂ ମୋଟ ପ୍ରଜନନ ହାରରେ ଦ୍ରୁତ ହ୍ରାସ ଏବଂ ଯକ୍ଷ୍ମା, ମ୍ୟାଲେରିଆ, କଳା ଜ୍ୱର, ଡେଙ୍ଗୁ, ଯକ୍ଷ୍ମା, କୁଷ୍ଠ ରୋଗ, ଭାଇରାଲ ହେପାଟାଇଟିସ୍ ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ରୋଗ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ତଥା ଜାତୀୟ ସିକଲ ସେଲ ରକ୍ତହୀନତା ବିଲୋପ ମିଶନ ଭଳି ନୂତନ ପଦକ୍ଷେପ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଗ୍ରଗତି ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ କ୍ୟାବିନେଟକୁ ଅବଗତ କରାଯାଇଥିଲା । ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ (ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍) ମାନବ ସମ୍ବଳର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏକ ସମନ୍ୱିତ ମୁକାବିଲାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ଏହାର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଣାମକୁ ଉନ୍ନତ କରିବାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛି । ଗତ ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ମାତୃ ଓ ଶିଶୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ରୋଗ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଭିତ୍ତିଭୂମି ସମେତ ଏକାଧିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଗ୍ରଗତି କରିଛି । ମିଶନର ପ୍ରୟାସ ଭାରତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ବିଶେଷ କରି କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ଅଧିକ ସୁଲଭ ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାନବ ସମ୍ବଳର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ହେଉଛି ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସଫଳତା । ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୧-୨୨ରେ, ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଡ୍ୟୁଟି ମେଡିକାଲ୍ ଅଫିସର (ଜିଡିଏମ୍ଓ), ବିଶେଷଜ୍ଞ, ଷ୍ଟାଫ୍ ନର୍ସ, ଏଏନ୍ଏମ୍, ଆୟୁଷ ଡାକ୍ତର, ସହଯୋଗୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କର୍ମୀ ଏବଂ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରିଚାଳକଙ୍କ ସମେତ ୨.୬୯ ଲକ୍ଷ ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ୯୦,୭୪୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅଧିକାରୀ (ସିଏଚ୍ଓ)ଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଛି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୨-୨୩ରେ ୨ ଲକ୍ଷ ୨୧ ହଜାର ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପେସାଦାର ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ୧ ଲକ୍ଷ ୨୯ ହଜାର ସିଏଚ୍ଓ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୫ ଲକ୍ଷ ୨୩ ହଜାର ଶ୍ରମିକ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ୧ ଲକ୍ଷ ୩୮ ହଜାର ସିଏଚ୍ଓ ସାମିଲ ଥିଲେ । ବିଶେଷ କରି ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାରେ ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଛି । ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଢାଞ୍ଚା ମଧ୍ୟ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି, ବିଶେଷ କରି କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀର ମୁକାବିଲା ଦିଗରେ । ବର୍ତ୍ତମାନର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସୁବିଧା ଏବଂ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ନେଟୱାର୍କକୁ ଉପଯୋଗ କରି, ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୧ରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ୨୨୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ କୋଭିଡ-୧୯ ଟିକା ଡୋଜ ଦେବାରେ ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହାବ୍ୟତୀତ, ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଅଧୀନରେ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିବା ଭାରତ କୋଭିଡ-୧୯ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ୟାକେଜ୍ (ଇସିଆର୍ପି) ମହାମାରୀକୁ ପ୍ରଭାବୀ ଢଙ୍ଗରେ ପରିଚାଳନା କରିବା ଲାଗି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।
ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଅଧୀନରେ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିଛି । ମାତୃ ମୃତ୍ୟୁ ଅନୁପାତ (ଏମ୍ଏମ୍ଆର୍) ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଯାହାକି ୨୦୧୪-୧୬ରେ ପ୍ରତି ୧ ଲକ୍ଷ ଜୀବିତ ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ପିଛା ୧୩୦ରୁ ୨୦୧୮-୨୦ରେ ପ୍ରତି ୧ ଲକ୍ଷ ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ପିଛା ୯୭କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଏହା ୨୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସକୁ ଚିହ୍ନିତ କରୁଛି । ୧୯୯୦ ପରଠାରୁ ଏହା ୮୩ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱର ୪୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ । ସେହିଭଳି, ୫ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଶିଶୁ ବୟସର ମୃତ୍ୟୁ ହାର (ୟୁ୫ଏମ୍ଆର୍) ୨୦୧୪ରେ ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ଜୀବନ୍ତ ଜନ୍ମରେ ୪୫ରୁ ହ୍ରାସ ପାଇ ୨୦୨୦ରେ ୩୨ରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ଯାହା ୧୯୯୦ ପରଠାରୁ ବିଶ୍ୱରେ ୬୦ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଥିବା ମୃତ୍ୟୁହାର ତୁଳନାରେ ୭୫ ପ୍ରତିଶତ ଅଧିକ ହ୍ରାସକୁ ଦର୍ଶାଉଛି । ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର (ଆଇଏମ୍ଆର୍) ୨୦୧୪ରେ ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ଜୀବନ୍ତ ଜନ୍ମରେ ୩୯ରୁ ହ୍ରାସ ପାଇ ୨୦୨୦ରେ ୨୮ରେ ପହଞ୍ଚିଛି । ଅଧିକନ୍ତୁ, ଜାତୀୟ ପରିବାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ (ଏନ୍ଏଫ୍ଏଚ୍ଏସ୍-୫) ଅନୁଯାୟୀ ମୋଟ ପ୍ରଜନନ ହାର (ଟିଏଫ୍ଆର୍) ୨୦୧୫ରେ ୨.୩ରୁ ୨୦୨୦ରେ ୨.୦କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ଏହି ଉନ୍ନତିଗୁଡ଼ିକ ସୂଚାଇ ଦେଉଛି ଯେ ଭାରତ ୨୦୩୦ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ମାତୃ, ଶିଶୁ ଏବଂ ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁହାର ପାଇଁ ଏହାର ଏସ୍ଡିଜି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି । ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର ନିରାକରଣ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ମଧ୍ୟ ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଜାତୀୟ ଯକ୍ଷ୍ମା ଦୂରୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (ଏନ୍ଟିଇପି) ଅଧୀନରେ, ଯକ୍ଷ୍ମା (ଟିବି)ର ପ୍ରକୋପ ୨୦୧୫ରେ ପ୍ରତି ୧ ଲକ୍ଷ ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ୨୩୭ରୁ ୨୦୨୩ରେ ପ୍ରତି ୧ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୫କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ଏବଂ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ୨୮ରୁ ୨୨କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ମ୍ୟାଲେରିଆ ଦୃଷ୍ଟିରୁ, ୨୦୨୦ ତୁଳନାରେ ୨୦୨୧ ମସିହାରେ ମ୍ୟାଲେରିଆ ମାମଲା ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା ଯଥାକ୍ରମେ ୧୩.୨୮% ଏବଂ ୩.୨୨% ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ଅଧିକନ୍ତୁ, କଳା ଜ୍ୱର ବିଲୋପ ପ୍ରୟାସ ସଫଳ ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୨୦୨୩ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ୧୦,୦୦୦ ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ଗୋଟିଏରୁ କମ୍ ମାମଲା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିଛି । ତୀବ୍ର ମିଶନ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁଷ (ଆଇଏମ୍ଆଇ) ୫ ଅଧୀନରେ ମିଜଲସ୍-ରୁବେଲା ବିଲୋପ ଅଭିଯାନ ୯୭.୯୮% କଭରେଜ୍ ହାସଲ କରି ୩୪.୭୭ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପିଲାଙ୍କୁ ଟୀକାକରଣ କରିଛି । ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଯକ୍ଷ୍ମା ମୁକ୍ତ ଭାରତ ଅଭିଯାନରେ ୧,୫୬,୫୭୨ ଲକ୍ଷ ନି-ଅକ୍ଷୟ ମିତ୍ର ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି ଯେଉଁମାନେ ୯.୪ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଯକ୍ଷ୍ମା ରୋଗୀଙ୍କୁ ସହାୟତା କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜାତୀୟ ଡାଏଲିସିସ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (ପିଏମ୍ଏନ୍ଡିପି)କୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୬୨.୩୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ହେମୋଡାୟଲିସିସ୍ ଅଧିବେଶନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ୪.୫୩ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଡାଏଲିସିସ୍ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିଛି । ଅଧିକନ୍ତୁ, ୨୦୨୩ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଜାତୀୟ ସିକଲ ସେଲ ରକ୍ତହୀନତା ଦୂରୀକରଣ ମିଶନ, ୨୦୪୭ ସୁଦ୍ଧା ସିକଲ ସେଲ ରୋଗକୁ ସମାପ୍ତ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ୨୬୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସ୍କ୍ରିନିଂ କରିଛି । ଡିଜିଟାଲ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୩ରେ ୟୁ-ୱିନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ଶୁଭାରମ୍ଭ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା, ଶିଶୁ ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଟିକାଗୁଡ଼ିକର ସମୟୋଚିତ ପରିଚାଳନା ନିଶ୍ଚିତ କରେ । ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା, ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ୩୬ଟି ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ୬୫ଟି ଜିଲ୍ଲାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା, ଯାହା ପ୍ରକୃତ ସମୟରେ ଟୀକାକରଣ ଟ୍ରାକିଂ ଏବଂ ଟୀକାକରଣ କଭରେଜରେ ଉନ୍ନତି ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଛି । ଜାତୀୟ ଗୁଣବତ୍ତା ଆଶ୍ୱାସନା ମାନକ (ଏନ୍କ୍ୟୁଏଏସ୍) ଅଧୀନରେ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧା କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରମାଣୀକରଣ ସମେତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଛି । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା, ୭,୯୯୮ ଟି ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧା କେନ୍ଦ୍ର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୪,୨୦୦ରୁ ଅଧିକ ଜାତୀୟ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ଏହାବ୍ୟତୀତ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଆରୋଗ୍ୟ ମନ୍ଦିର (ଏଏଏମ୍) କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ୧,୭୨,୧୪୮କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ୧,୩୪,୬୫୦ କେନ୍ଦ୍ର ୧୨ଟି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି । ୨୪ ଘଣ୍ଟିଆ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର (ପିଏଚ୍ସି) ଏବଂ ପ୍ରଥମ ରେଫରାଲ୍ ୟୁନିଟ୍ (ଏଫ୍ଆର୍ୟୁ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସହିତ ଜରୁରୀକାଳୀନ ସେବାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ର ପ୍ରୟାସ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା, ୧୨,୩୪୮ ପିଏଚ୍ସିକୁ ୨୪ ଘଣ୍ଟିଆ ସେବାରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ୩,୧୩୩ ଏଫ୍ଆର୍ୟୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା । ଏହାବ୍ୟତୀତ, ଭ୍ରାମ୍ୟମାଣ ମେଡ଼ିକାଲ ୟୁନିଟ (ଏମ୍ଏମ୍ୟୁ) ଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହାର ୧,୪୨୪ ଏମ୍ଏମ୍ୟୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦୁର୍ଗମ ଓ ଅଣସଂରକ୍ଷିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସୁବିଧା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ୨୦୨୩ରେ ଏମ୍ଏମ୍ୟୁ ପୋର୍ଟାଲର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଦୁର୍ବଳ ଆଦିବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୂଚକ ଉପରେ ତଦାରଖ ଏବଂ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହକୁ ଆହୁରି ମଜବୁତ କରିଛି । ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ସାପ କାମୁଡ଼ିବା ଭଳି ଜରୁରୀ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ସମାଧାନ କରିଛି । ନିରନ୍ତର ଜନ ସଚେତନତା ଅଭିଯାନ ଏବଂ ତମାଖୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଇନର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ, ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଗତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାରରେ ୧୭.୩% ହ୍ରାସ କରିବାରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛି । ଅଧିକନ୍ତୁ, ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୨-୨୩ରେ, ସାପ କାମୁଡ଼ା ପ୍ରତିରୋଧ, ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ପରିଚାଳନା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରି ସ୍ନେକବାଇଟ୍ ଏନଭେନୋମିଙ୍ଗ୍ (ଏନ୍ଏପିଏସ୍ଇ) ପାଇଁ ଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ର ଜାରି ରହିଥିବା ପ୍ରୟାସ ସଫଳତାର ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପରିଦୃଶ୍ୟରେ ଏକ ନାଟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି । ମାନବ ସମ୍ବଳର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଫଳାଫଳକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରି, ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ସାରା ଦେଶରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାର ଗୁଣବତ୍ତା ଏବଂ ଉପଲବ୍ଧତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଜାରି ରଖିଛି । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ (ଏସ୍ଡିଜି) ହାସଲ ଦିଗରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତି ସହିତ, ଭାରତ ୨୦୩୦ ସମୟସୀମା ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି ।
ପୃଷ୍ଠଭୂମି :
ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ ୨୦୦୫ରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ମାଣ କରିବା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଜନସାଧାରଣ, ବିଶେଷ କରି ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କୁ ଜିଲ୍ଲା ଡାକ୍ତରଖାନା (ଡିଏଚ୍) ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶସ୍ତା, ସୁଲଭ ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରିବ । ୨୦୧୨ରେ, ଜାତୀୟ ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ (ଏନ୍ୟୁଏଚ୍ଏମ୍)ର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏନ୍ଆର୍ଏଚ୍ଏମ୍କୁ ଦୁଇଟି ଉପ ମିଶନ ଯଥା ଏନ୍ଆର୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଏବଂ ଏନ୍ୟୁଏଚ୍ଏମ୍ ସହିତ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନ (ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍) ଭାବରେ ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ୨୦୧୭ ଏପ୍ରିଲ ୧ରୁ ୨୦୨୦ ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନକୁ ଜାରି ରଖିବା ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ୨୦୧୮ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କ୍ୟାବିନେଟ ବୈଠକରେ ଅନୁମୋଦନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ବ୍ୟୟ ବିଭାଗ, ୧୦ ଜାନୁଆରୀ, ୨୦୨୦ରେ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ମାରକପତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ୪୨ (୦୨/ପି. ଏଫ୍.-୨.୨୦୧୪) ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ଅବଧିକୁ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚ, ୨୦୨୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିମ୍ବା ପଞ୍ଚଦଶ ଅର୍ଥ ଆୟୋଗଙ୍କ ସୁପାରିଶ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଯାହା ପ୍ରଥମେ ହୋଇଥିବ ସେହି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି ।
ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ବ୍ୟୟ ବିଭାଗ, ୧ ଫେବୃଆରୀ, ୨୦୨୨ରେ ଏହାର ଓଏମ୍ ନମ୍ବର ୧ (୧)/ପି. ଏଫ୍. ସି.-୧/୨୦୨୨ ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମିଶନକୁ ୦୧.୦୪.୨୦୨୧ରୁ ୩୧.୦୩.୨୦୨୬ କିମ୍ବା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୀକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରଖିବାକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି ।
ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଢାଞ୍ଚା ପାଇଁ କ୍ୟାବିନେଟ ଅନୁମୋଦନ ଦ୍ୱାରା ଏହି କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ ଏନ୍(ଆର୍)ଏଚ୍ଏମ୍ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ଅଗ୍ରଗତି ରିପୋର୍ଟ, ଆର୍ଥିକ ନିୟମରେ ବିଚ୍ୟୁତି, ପ୍ରଚଳିତ ଯୋଜନାରେ ସଂଶୋଧନ ଏବଂ ନୂତନ ଯୋଜନାର ବିବରଣୀ ବାର୍ଷିକ ଭିତ୍ତିରେ ସୂଚନା ପାଇଁ କ୍ୟାବିନେଟ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖାଯିବା ସର୍ତ୍ତ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବ ।
କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ରଣନୀତି
ଏନ୍ଏଚ୍ଏମ୍ ଅଧୀନରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନ ରଣନୀତି ହେଉଛି ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଜିଲ୍ଲା ଡାକ୍ତରଖାନା (ଡିଏଚ୍) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଶେଷ କରି ଜନସଂଖ୍ୟାର ଗରିବ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କୁ ଶସ୍ତା, ସୁଲଭ, ଉତ୍ତରଦାୟୀ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିବ । ଉନ୍ନତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି, ମାନବ ସମ୍ବଳର ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଉନ୍ନତ ସେବା ପ୍ରଦାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରାମୀଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିବା ମଧ୍ୟ ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି । ଏହା ସହିତ ଆବଶ୍ୟକତା ଆଧାରିତ ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ସୁଗମ କରିବା, ଆନ୍ତଃ-କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ସମନ୍ୱୟରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ଏବଂ ସମ୍ବଳର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଉପଯୋଗ ପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଛି ।